سینمای آذربایجان

 

سینمای بیش از انقلاب آذربایجان شوروی یک تنه در دست بوریس سوتلف قرار داشت، که با فیلم حماسی ملی در قلمرو میلیون ها در سال ۱۹۱۶ و آرشین مال آلان در سال ۱۹۱۷، برگرفته از یک نمایش همه پسند، در واقع نخستین فیلم های سینمایی آن را عرضه کرد. سیمای آذربایجان پس از انقلاب بلشویکی ملی شد و به طرف مستند سازی سوق داده شد، با فیلم هایی مانند یک سال قدرت در آذربایجان شوروی در سال ۱۹۲۱ و به نام خدا که فیلمی تبلیغاتی و ضد اسمی بود.

عباس میرزا شریف زاده همچنین اقتباسی از یک نمایشنامه ی کلاسیک نوشته ی میرزا آخوندی را با عنوان حاجی قارا را کارگردانی کرد که طرفداران زیادی به هم زد.

این جمهوری در دهه ی ۱۹۳۰ کاگردان هایی را از جمهوری های دیگر پذیرا شد که به خاطر مناظر طبیعی و فرهنگ آذربایجان به استودیوی باکو می آمدند. عمو بک نظرف از ارمنستان، نیکلای شنگلایا از گرجستان، بوریس بارنت از روسیه، و ویکتور تورین از اوکراین.

در جنگ جهانی دوم صمد مردانف را مجبور کردند حماسه ای به سبک واقعه گرایی، سوسیالیستی به نام همولایتی ها کارگردانی کند و اولین فیلم پس از جنگ در این جمهوری بازسازی آرشین مال آلان بود که توسط رضا طهماسبی و ن. لیسنکو ساخته شد.

فیلم اخیر زنجیره ای از بازسازی ها را به همراه آورد که از ویژه گی های سینماهای پس از جنگ آذربایجان شد.

از جمله بیست و شش کمیسر از باکو از اژدر ابراهیمف، آرشین مال آلان، دیگری از تقی زاده معشوقه از ولادیمیر گوریکر که نشانه ی ضعف نسبی فرهنگ سینمایی این جمهوری در مقایسه با کشورهای دیگر ماورای قفقاز است.

با این حال سه کارگردان آذربایجانی خارج از حوزه ی اصلی سینمای آن، موفق شدند اعتباری فراتر از محدوده های خود کسب کنند.

غازان سعید بیگلی فیلم های تلفنچی، تو را به یاد دارم ارباب، بهای خوشبختی، توقیق تقی زاده فیلم های متولد، مواجهه، سواحل دوردست، هفت پسر من، در پرتو شعله های رو به مرگ و راسم ادزاگف فیلم های بازجویی، مقابل در بسته، پارک، حیات دیگر، معبد هوا اخیرا کارگردانی به نام واقف مصطفی یف با طنزی در باب بازار سیاه در دوران گلاسنوست به نام ولگرد، توجه منتقدان را به خود جلب کرده است.

این نخستین فیلم بومی پس از جنگ آذربایجان است که در آن به جای زبان روسی از زبان آذری استفاده شده است.