تفاوت بین دالی و زوم در فیلمبرداری

 

تفاوت بین دالی (Dolly) و زوم (Zoom) در فیلمبرداری به جنبه‌های مختلفی از حرکت دوربین، تأثیرات بصری و احساسی، و کاربردهای فنی مرتبط است. در ادامه، این تفاوت‌ها را به تفصیل توضیح می‌دهم.

 

تعریف دالی و زوم

1. دالی (Dolly):
– دالی به حرکت فیزیکی دوربین به جلو، عقب، چپ یا راست بر روی ریل یا چرخ گفته می‌شود. در این تکنیک، دوربین به طور واقعی و فیزیکی در فضا جابه‌جا می‌شود.
– حرکت دالی می‌تواند به آرامی و به صورت پیوسته انجام شود تا تصویری روان و بدون لرزش ایجاد کند.

2. زوم (Zoom):
– زوم به تغییر فاصله کانونی لنز دوربین گفته می‌شود که باعث تغییر اندازه سوژه در کادر می‌شود، بدون اینکه دوربین به صورت فیزیکی حرکت کند.
– زوم کردن می‌تواند به دو صورت انجام شود: زوم به داخل (Zoom In) که باعث نزدیک‌تر شدن تصویر می‌شود و زوم به خارج (Zoom Out) که باعث دورتر شدن تصویر می‌شود.

 

تفاوت‌های فنی بین دالی و زوم در فیلمبرداری

1. حرکت فیزیکی:
– در دالی، دوربین به طور فیزیکی در فضا حرکت می‌کند که می‌تواند در جهت‌های مختلف باشد (جلو، عقب، چپ، راست).
– در زوم، دوربین ثابت است و فقط فاصله کانونی لنز تغییر می‌کند تا اندازه سوژه در کادر تغییر کند.

2. تجهیزات مورد نیاز:
– برای دالی، نیاز به تجهیزات خاصی مانند ریل دالی، چرخ دالی و گاهی اوقات کرین (Crane) یا جی‌بوم (Jib Boom) دارید. این تجهیزات کمک می‌کنند تا حرکت دوربین روان و بدون لرزش باشد.
– برای زوم، تنها به لنزی نیاز دارید که قابلیت زوم داشته باشد. تغییر فاصله کانونی لنز می‌تواند به صورت دستی یا با استفاده از موتور زوم انجام شود.

 

تفاوت‌های بصری بین دالی و زوم در فیلمبرداری

1. تغییر پرسپکتیو:
– دالی تغییر پرسپکتیو و عمق میدان تصویر را ایجاد می‌کند. با حرکت دوربین به جلو یا عقب، فاصله نسبی بین سوژه‌ها و پس‌زمینه تغییر می‌کند. این تغییر باعث می‌شود که احساس عمق و سه‌بعدی بودن بیشتری به تصویر اضافه شود.
– زوم تغییر پرسپکتیو را ایجاد نمی‌کند. تغییر فاصله کانونی فقط اندازه سوژه در کادر را تغییر می‌دهد بدون اینکه فاصله نسبی بین سوژه‌ها و پس‌زمینه تغییر کند.

2. تأثیر بر روی پس‌زمینه:
– در حرکت دالی، پس‌زمینه نیز با توجه به حرکت دوربین تغییر می‌کند. این تغییر می‌تواند حس حرکت و تغییر محیط را به مخاطب القا کند.
– در زوم، پس‌زمینه به همان حالت باقی می‌ماند و فقط اندازه سوژه تغییر می‌کند. این باعث می‌شود که تصویر کمتر پویا به نظر برسد.

 

تفاوت‌های احساسی و هنری

1. ایجاد تنش و درام:
– دالی می‌تواند برای ایجاد تنش و درام در صحنه استفاده شود. به عنوان مثال، حرکت دوربین به سمت جلو می‌تواند حس نزدیکی و تهدید را القا کند، در حالی که حرکت به سمت عقب می‌تواند حس فاصله و آزادی را ایجاد کند.
– زوم می‌تواند برای جلب توجه به یک سوژه خاص و یا برای تغییر تمرکز در صحنه استفاده شود. زوم سریع به داخل می‌تواند حس فوریت و اهمیت را به سوژه منتقل کند، در حالی که زوم به خارج می‌تواند حس از دست دادن تمرکز و دید گسترده‌تری از صحنه را ایجاد کند.

2. حس واقع‌گرایی:
– دالی به دلیل تغییر پرسپکتیو و عمق میدان، حس واقعی‌تری از حرکت و فضای سه‌بعدی ایجاد می‌کند. این حرکت‌ها به نظر طبیعی‌تر و دلپذیرتر می‌آیند.
– زوم به دلیل عدم تغییر پرسپکتیو، حس کمتری از واقع‌گرایی ایجاد می‌کند و ممکن است کمتر طبیعی به نظر برسد. در فیلم‌های مدرن، زوم کمتر استفاده می‌شود زیرا ممکن است مخاطب را از غوطه‌وری در داستان دور کند

 

کاربردها و مثال‌ها

1. کاربردهای دالی:
– دالی به جلو: برای نزدیک شدن به سوژه و افزایش توجه و تمرکز بر آن. به عنوان مثال، در صحنه‌ای که شخصیت اصلی در حال تجربه لحظه‌ای بحرانی است، حرکت دالی به جلو می‌تواند حس شدت و اضطراب را تقویت کند.
– دالی به عقب: برای دور شدن از سوژه و نمایش کلی‌تر از صحنه. به عنوان مثال، پس از یک گفتگو، حرکت دالی به عقب می‌تواند محیط و فضای اطراف را به نمایش بگذارد و حس فاصله را ایجاد کند.
– دالی جانبی: برای دنبال کردن حرکت یک شخصیت یا اشیاء در صحنه. این نوع حرکت می‌تواند برای صحنه‌های تعقیب و گریز یا نمایش همزمان چندین سوژه مفید باشد.

2. کاربردهای زوم:
– زوم به داخل: برای جلب توجه به یک جزئیات خاص در صحنه. به عنوان مثال، زوم به داخل بر روی چهره شخصیت می‌تواند احساسات و واکنش‌های او را برجسته کند.
– زوم به خارج: برای گسترش دید و نمایش گسترده‌تری از صحنه. به عنوان مثال، زوم به خارج از یک جزئیات خاص می‌تواند محیط کلی و فضای پیرامون را نشان دهد.
– زوم سریع: برای ایجاد شوک یا جلب توجه سریع. به عنوان مثال، زوم سریع به داخل بر روی یک شیء مهم در صحنه می‌تواند توجه مخاطب را به آن جلب کند.

 

تکنیک‌های ترکیبی

1. دالی زوم (Dolly Zoom):
– یکی از تکنیک‌های معروف و تأثیرگذار در سینما، دالی زوم است که به عنوان «اثر ورتیگو» نیز شناخته می‌شود. در این تکنیک، دوربین به سمت جلو یا عقب حرکت می‌کند در حالی که به طور همزمان زوم در جهت مخالف انجام می‌شود.
– این تکنیک باعث می‌شود که سوژه در اندازه ثابت بماند اما پس‌زمینه به طور چشمگیری تغییر کند و حس سردرگمی و تنش به مخاطب القا شود.
– این تکنیک در فیلم‌های معروفی مانند «Vertigo» (ساخته آلفرد هیچکاک) و «Jaws» (ساخته استیون اسپیلبرگ) استفاده شده است.

 

توضیح مختصر تفاوت بین دالی و زوم در فیلمبرداری

بگذارید نگاه دقیق تری به این دو مورد که بسیار در سینما استفاده می شوند را بررسی کنیم.

ابتدا شات دالی را داریم که به هر صحنه ای که روی دالی گرفته میشود، گفته میشود مثل دالی های بزرگ و همچنین اسلایدرهای کوچک و دالی های متوسط که معمولا برای فیلمبرداری استفاده می شود.

در حالت کلی فلسفه این حرکت این است دوربین به آرامی رو به جلو یا رو به عقب حرکت می کند. برای اکثر فیلمسازان دوربین مانند چشم تماشاچی است و حرکت دالی مانند نگاه کردن به سوژه و قدم زدن به سمت آن یا از آن دور شدن است.

این یک حرکت سه بعدی رو به جلو یا رو به عقب است است و به صورت فیزیکی تماشاچی یا به سوژه نزدیک و یا از آن دور می‌شود و بک گراند سوژه نیز به صورت مداوم حرکت می کند.

حرکت رو به جلو یا عقب تنها راه استفاده از دالی نیست همچنین حرکت تعقیب و گریز نیز که معمولا از کنار یا از پشت سر سوژه را تعقیب می کند از دیگر موارد استفاده از دالی است.

همچنین می‌توان به صورت دایره‌ای دور سوژه چرخید اما اساساً چیزی که از حرکت دالی در ذهن تداعی می شود حرکت دادن تماشاچی به چند شکل به سوی سوژه است.

اما در زوم ما بزرگنمایی را به جای حرکت داریم بنابراین فضاهای اطراف نسبت به سوژه تغییر مکان ندارند و در حالی که سوژه در قاب بزرگتر میشود بک گراند تقریباً ثابت باقی می ماند. گرچه در زوم کردن اشیا به نسبت در همان مکان باقی می مانند اما بک گراند سوژه فشرده ‌تر می‌شود و به سوژه نزدیک تر.

اساساً زوم یعنی خیره شدن به یک نقطه ثابت و تمرکز زیاد روی آن سوژه است و در واقع به چیزی که نگاه می کنیم تمام توجه مان را به خود جلب می کند در حالی که محیط اطراف آن را نادیده میگیریم و اینکه در زوم مانند دالی حرکت فیزیکی رو به جلو و عقب را تداعی نمی‌کند و این طور به نظر می رسد که شما همراه سوژه نیستید و بیشتر دارید از بیرون به آن نگاه می کنید و این به نظر می‌رسد که انگار دنیای سوژه را کوچکتر جلوه می دهید.

در حالی که در حرکت دالی به سمت سوژه حرکت می‌کنیم و حس رفتن به سمت خطر و یا ترک کردن محل را  در تماشاچی ایجاد می‌کنیم و یا اینکه در نمای پشت شانه سوژه جلویی از کادر خارج می شود تا تمام توجه مان به سمت سوژه بعدی برود.

ما زوم های متفاوتی داریم. مثل استند زوم که میتونه نقش دوربین مداربسته را داشته باشد و یا حالت مستند گونه ای را ایجاد کند. البته می توان زوم و دالی را با هم ترکیب کرد که از ترکیب آن دو افکت های بسیار زیبایی ایجاد می شود که معروف‌ترین آن‌ها ئالی زوم یا push-pull است که در این حرکت دالی به سمت سوژه می رود اما با استفاده از دوربین زوم اوت می کنیم و یا برعکس آن دالی از سوژه دور می شود و ما زوم  این  می کنیم.

تفاوت بین دالی و زوم در فیلمبرداری

فلسفه در این حرکت این است که سوژه در قاب ثابت بماند اما محیط اطراف تغییر کنند. این تکنیک در فیلم های سرگیجه و آرواره ها بسیار استفاده شده اما در طول سالها این تکنیک برای بیان احساسات مختلف به کار گرفته شده است.

ترکیب زوم و دالی همچنین می تواند برای تغییر کادر هم استفاده شود که نمونه اش را می توانید در فیلم مونیخ اثر اسپیلبرگ ببینید.

مهمترین مطلب در هنگام استفاده از این تکنیک ها این است که شما می خواهید چه چیزی را به مخاطب ارائه دهید و چه فکری باید در مورد سوژه کنید و اینکه سوژه به چه چیز فکر میکند و چه احساسی دارد ابتدا به این سوالات باید پاسخ داده شود و بعد از حرکت دوربین برای نشان دادن عواطف و احساسات و همچنین روایت داستان بهره بگیرید.

 

نتیجه‌گیری تفاوت بین دالی و زوم در فیلمبرداری

تفاوت بین دالی و زوم در فیلمبرداری از نظر فنی، بصری، احساسی و کاربردی بسیار مهم است. در حالی که دالی شامل حرکت فیزیکی دوربین است و تأثیرات واقع‌گرایانه و پرسپکتیوی ایجاد می‌کند، زوم تنها با تغییر فاصله کانونی لنز به تغییر اندازه سوژه در کادر می‌پردازد.

هر کدام از این تکنیک‌ها کاربردهای خاص خود را دارند و بسته به نیاز صحنه و تأثیر مورد نظر، می‌توانند به طور مؤثر در فیلمبرداری استفاده شوند. از دالی برای ایجاد حس واقع‌گرایی و حرکت پویا و از زوم برای جلب توجه به جزئیات خاص و تغییر تمرکز در صحنه استفاده می‌شود. ترکیب این دو تکنیک نیز می‌تواند نتایج خلاقانه و جذابی در فیلمبرداری ایجاد کند.