فیلمنامه نویسی چیست

و چطور فیلمنامه بنویسیم؟

فیلمنامه نویسی در مخلص کلام یعنی روایت قصه ای در چارچوب تصویر! خب سوال اصلی شما این است که چگونه این کار را انجام دهید؟ با مشقت! مثل خلق هر اثر هنری دیگری مستلزم صرف زمان، هزینه و انرژی است. اگر فیلمنامه نویسی برای شما حکم سرگرمی را دارد، نوشتن آن را فراموش کنید. شما خالق سرگرمی هستید. این یعنی شما باید از هزاران و حتی میلیون ها مخاطب خود باهوش تر باشید! پس این داستان جدی است.

فیلمنامه چیست؟

شما راوی داستانی هستید، به شیوه ای که کارگردان قادربه تجسم و اجرایی کردن آن باشد، متعاقبا قابل فهم برای مخاطب. در این مطلب از چگونگی خلق تصویر فاصله میگیریم تا شما با شیوه‌ی نگارش فیلمنامه آشنا شوید نه خروجی فیلمنامه. که در نهایت خروجی یک فیلمنامه مناسب تصاویری گیرا و اثرگذار خواهد بود. اما آنچه سعی می کنم به شما بگویم، ابتدا یادگیری شیوه‌ی نگارش فیلمنامه است.

شما می توانید به راحتی در چند جلسه شرکت در کلاس‌های فیلمنامه نویسی تکنیک های فیلمنامه نویسی را برای ساخت فیلم یاد بگیرید. از جمله، شرح صحنه، سکانس بندی، فرمت، محاسبه دقیقه، شروع، میانه و پایان و همه‌ی آنچه برای  اطلاق یک اثر به فیلمنامه لازم است.

اما این‌ها لباس و جزییات یک فیلمنامه است، شما ابتدا باید قصه‌ای برای روایت کردن داشته باشید و سپس آن را در قالب فیلمنامه بگنجانید. چیزی که کار شما را متمایز می‌کند و یک قصه را از فیلمنامه تمیز می دهد، تکنیک فیلمنامه نویسی است. ولی در عین حال بدون قصه فیلمنامه ای در کار نخواهد بود. پس یک نکته حیاتی اینکه، شما می‌باست قصه‌گوی ماهری باشید.

حالا از کجا باید بدانید که قصه‌ی شما واقعا درخور است یا نه، در مطالب بعدی به آن می پردازیم اما حالا باید فرض را بر این بگیریم شما قصه‌ای گیرا دارید که ایمان دارید در گیشه با اقبال خوبی روبرو خواهد شد. پس باید آن را به شکل فیلمنامه درآورید تا بتوانید تهیه کننده و کارگردان را مجاب به سرمایه گذاری و اجرا کنید.

روش سکانس بندی در فیلمنامه نویسی

1. روز – داخلی – خانه
2. شب – خارجی – خیابان.
3. روز – داخلی/خارجی – راهرو – حیاط
4. شب – خارجی – بیابان
5. روز/طلوع – خارجی/داخلی – اتاق خواب – پشت بام

زمانبندی در فیلمنامه نویسی چیست و چطور فیلمنامه بنویسیم

وضعیت زمان در فیلمنامه نویسی به شرح بالا است. شما وقتی زمان را می نویسید درواقع نه تنها داستان را به لحاظ زمانی پیش می برید، بلکه به مدیر تولید و گروه تولید می‌گویید چه امکاناتی را فراهم کنند. یعنی به لحاظ تکنیکی اگر داستان شما در شب اتفاق می افتد در واقع شما به نور و امکانات بیشتری احتیاج دارید و این اطلاعات برای گروه تولید بسیار حیاتی است.

 

 

موقعیت مکانی در فیلمنامه

داستان در کجا اتفاق می‌افتد. در داخل یعنی هر جایی که مسقف باشد یا خارجی هر جاییکه زیر آسمان باشد. به عبارتی، داخل خانه، ویلا، هتل، ماشین، کشتی، لابی و غیره داخلی است و زیر آسمان در هر کجا خارجی است. برای دادن اطلاعات به گروه تولید و صحنه لازم است همان ابتدا آدرس جایی را که قرار است پیدا کنند، بچینند و آماده فیلمبرداری کنند را بدهید. و نام مکان را به دقت و کاملا قابل فهم ذکر کنید.

شماره بندی فیلمنامه

از یک الی آخر سکانس‌های شما شمرده می‌شود. این کار برای این است که با عدد سکانس می توان آن را جدا کرد و درهم نشود. ممکن است مثلا سکانس صد و یک شما روز اول فیلمبردای شود. پس باید بدانیم چه چیز کجاست و این اعداد از گم شدن اطلاعات شما جلوگیری می کند.

شرح صحنه در فیلمنامه نویسی

شرح صحنه در فیلمنامه نویسی نوشتن موقعیت جغرافیایی آن است. یعنی با دقت و جزییات کامل، محلی که واقعه داستان در آن حادث می شود. مکان و جایگاه یا میزانسی که بازیگر در آن قرار دارد. وسایل یا اصطلاحا آکسسوری. نمادها و نمودها (اگر می خواهید چیزی را با زبان غیرمستقیم توسط اشیا القا کنید) اگر پرنده ای یا حیوانی در محل قرار دارد.

حتی از نوشتن راهرو و موقعیت‌هایی که به نظر ضروری نیستند نباید گذشت. با وسواس و پر از جزییات نوشتن اجزای صحنه به کارگردان کمک می‌کند صحنه را وفادارانه در دنیای قصه به تصویر بکشد.

فیلمنامه نویسی کوتاه

در فیلمنامه نویسی فیلم‌های کوتاه به لحاظ زمان کمتری که داریم، کاری دشوارتر از کارهای بلند است. علی رغم تصوری که ممکن است برخی داشته باشند. شما زمان کمی برای بیان دنیای شخصی خود و آنچه بدان می اندیشید دارید. یعنی کمپلکسی از مفاهیم یا یک مفهوم را در کمتر از پانزده دقیقه می نویسید و مجبورید قواعد قصه نویسی را نیز رعایت کنید. نه به اندازه ی کارهای بلند اما در فرصتی کم با خاصیتی ارتجاعی و شوکه کننده. طوریکه بیننده پس از تماشا به فکری واداشته شود که شما قصد آن را داشته اید.

بدان معنی است که اگر شروعی گیرا و پایانی غافل‌گیر کننده نداشته باشید، شما شکست خورد‌ه‌اید. البته با توجه به اعمال سلیقه های شخصی، ممیزی و قوانین دست و پا گیر، پیدا کردن داستانی که شما را به‌عنوان فیلمنامه نویس کوتاه مطرح کند، بسیار دشوار است. اگر قواعد قصه پردازی با یک ایده ناب را داشته باشید، حتما با اقبال خوبی مواجه خواهید شد. اما نگاه کنید. میلیون‌ها فیلم کوتاه تاکنون ساخته شده اند. نمی خواهم شما را ناامید کنم ولی هرگز کار آسانی نخواهد بود.

شما بایستی هم‌راستای جهان باشید. به‌روز باشید و برای شکار داستان‌های جدید و عجیب درنگ نکنید. آنچه در طی این سال ها فیلمنامه های کوتاه را مطرح کرده است، نگاه‌های نو، جسورانه و جدید است که مخاطبین را با جهانی کاملا متفاوت روبرو می‌کند. همچنانکه معرف تاریخی است که فیلمنامه نویس از سر می گذراند.

فیلمنامه نویسی سریال

اساسا شما برای نوشتن فیلمنامه سریال احتیاج به گروه نویسندگان خواهید داشت. فیلمنامه سریال سیزده قسمتی، یعنی چیزی بالغ بر هزار صفحه فیلنامه در قالب صفحه A4  با فونت 12 برای شرح صحنه‌ها و فونت 14 برای دیالوگ ها. یعنی اندازه‌ی یک رمان!

نگه داشتن یک قصه‌ی هزار صفحه‌ای در قالب فیلمنامه که ببینده را ترغیب به تماشای آن کند، کار آسانی نیست و مستلزم داشتن اتاق فکر، ایده پردازی، سکانس نویسی درست و دیالوگ نویس قهار دارد، که همه‌ی این افراد زیر نظر سرپرست نویسنده‌ای با تجربه‌تر کار نگارش فیلمنامه سریال را انجام می دهند. اگر تیتراژ سریالی را دیدید که پای آن یک نفر بعنوان نویسنده خورده بود، هرگز باور نکنید و مطمئن باشید حتما پای چند نویسنده‌ی گمنام دیگر درمیان است!!

 

فیلمنامه نویسی انیمیشن

فیلمنامه نویسی در ساخت انیمیشن به لحاظ تکنیکی  فرقی با دیگر فیلمنامه ها ندارد. اما بهترین یا ایده آل ترین حالت نگارش انیمیشن حالتی است که طراح انیمه همان نویسنده باشد! یا بلعکس. یعنی خلق دنیایی کاملا فانتزی. در فیلمنامه نویسی انیمیشن اگر فیلمنامه دست به دست از نویسنده سپس طراح و بعد از آن کارگردان چندین بار رد وبدل شود، مفاهیم ریزش خواهد کرد. اما اگر نویسنده توانایی طراحی را داشته باشد و بتواند قصه‌ی خود را صد در صد پیاده سازی کند، بسیار در خروجی کار موفق‌تر خواهند بود.

 

فیلمنامه نویسی سید فیلد

زمان زیادی است که سبک فیلمنامه نویسی با متد سید فیلد منسوخ شده است. همان متد سه پرده‌ای که شما را وادار می‌کند در سه قسمت معین شده به لحاظ زمانی داستان خود را روایت کنید. این متد به شما می‌گوید مقدمه خود را در بیست دقیقه، داستان را در پنجاه و پایان بندی خود را در بیست دقیقه به پایان برسانید. بسیاری از نویسندگان این ساختار را کنار گذاشته‌اند و مرکز توجه را به قصه اختصاص داده اند. یعنی ممکن است ما همزمان به معرفی یا مقدمه وارد اصل ماجرا شویم و یا پایان بندی بلندتری را داشته باشیم.

در متد سید فیلد قواعد کم اما دست و پا گیر، فیلمنامه نویس را در تله می اندازد. اما روش های حرفه‌ای قصه پردازی دست نویسنده را برای خلق قصه‌ای ارگانیک باز می‌گذارد. گرچه متدهای جدید فراخ تر هستند، اما همچنان قاعده به شمار می روند و شما نمی‌توانید خارج از آن‌ها فیلمنامه ای را نگارش کنید.

 

فیلمنامه نویسی آلترناتیو

نگارش فیلمنامه های آلترناتیو کاری بسیار سخت‌تر از هر تجربه‌ی معمولی دیگری‌ست. اگر می‌خواهید نوشتن این نوع فیلمنامه را تجربه کنید، ابتدا خود باید شخصی ساختارشکن، دیوانه، آنتی سوشیال و به عبارتی همان دیوانه‌ی تمام عیار باشید. کسی که دنیا را تنها شبیه به خودش می‌بیند و می تواند این دنیای جدید و خلاف معمول را به دیگران در وجوهی متفاوت‌تر از آنچه دیده‌اند، نشان دهد که قابل درک باشد.

از این رو اگر فلسفه‌ای شخصی را دنبال نمی‌کنید، سخنان و علوم همه‌ی بزرگان را دنبال می‌کنید اما به دنبال شخصی‌سازی و مدلی برای خود هستید، شما می توانید فیلمنامه نویسی آلترناتیو باشید و فیلمنامه آلترناتیو بنویسید. اما اگر بت‌واره افراد را نگاه می‌کنید، تعصب دارید و نگاه صفر و یکی، شما تکرار مکررات خواهید کرد.

دیوانه باشید و از دیوانه بودن خود مطمئن شوید. مانند کریستوفر نولان، کوئیتین تارانتینو، دیوید لینچ، ایناریتو، هیچکاک، فینچر و بسیاری دیگر که نزدیک شدن به آن‌ها نیز کار ساده ای نیست، عاشق کار بودن و دیوانه بودن اولین قدم برای رسیدن به داستانی عجیب با زاویه‌ای بکر است.